Wat is PCOS?
Het Polycysteus Ovarium Syndroom (PCOS) is de meest voorkomende hormonale afwijking bij vrouwen. Bij vrouwen met PCOS groeien er cysten op de eierstokken. Cysten zijn vochtblaasjes die in de eierstok aanwezig zijn. Bij een normale menstruatie ontwikkelen in de eerste helft van de cyclus een aantal follikels (vochtblaasjes) in de eierstokken. Een van deze blaasjes groeit zover door dat het blaasje knapt, dit noem je de ovulatie of eisprong. Het eitje wat vrijkomt uit het follikel gaat naar de baarmoeder en kan daar bevrucht worden. Bij vrouwen met PCOS worden er meer follikels in de eierstokken ontwikkeld, maar deze blijven vaak klein en klappen niet, waardoor er geen eitje vrijkomt. Dit betekent dus ook dat vrouwen met PCOS vaak minder vruchtbaar zijn. Veel vrouwen komen er dan ook pas achter dat ze PCOS hebben als ze stoppen met de pil omdat ze zwanger willen worden. De menstruatie komt dan niet regelmatig of blijft zelfs helemaal uit, zonder zwangerschap.
Symptomen
Een symptoom, zoals hierboven genoemd is het hebben van weinig of geen menstruaties. Een ander symptoom is dat het lichaam te veel mannelijk hormoon (testosteron) aanmaakt, wat kan zorgen voor acne, overbeharing op het lichaam of in het gezicht of juist haarverlies op het hoofd. In het bloed zijn deze hormoonwaardes te zien. Een ander symptoom is dat er meer dan 12 follikels per eierstok te zien zijn op een echo. Normaal gesproken zijn dit er 3 tot 8. Een laatste veelvoorkomend symptoom bij PCOS, is insulineresistentie. Lees verder voor meer informatie hierover.
Insulineresistentie
Bij insulineresistentie maakt je lichaam te veel insuline aan. Insuline is een hormoon dat gemaakt wordt in de alvleesklier en wat er voor zorgt dat suiker (glucose) in je bloed opgenomen kan worden in je lichaamscellen. Dit is een heel belangrijk proces, want hierdoor krijgen we energie. Ook zorgt insuline ervoor dat je bloedsuikergehalte niet te hoog wordt. Bij insulineresistentie zijn de cellen in je lichaam minder gevoelig voor insuline. Daardoor kan suiker niet goed uit je bloed gehaald worden en word je bloedsuikergehalte te hoog. Dit is niet goed voor je en kan uiteindelijk leiden tot diabetes type 2.
Een te hoog bloedsuikergehalte kan aan de andere kant ook vaak leiden tot hyperinsulinemie, wat betekent dat er te veel insuline afgegeven wordt aan het bloed. Daardoor wordt er te veel suiker uit het bloed gehaald. Een van de belangrijkste kenmerken is dat je het niet kunt uithouden op 3 hoofdmaaltijden per dag. Je hebt het gevoel dat je moet eten tussendoor. Als je dit niet doet krijg je last van allerlei vervelende klachten zoals trillen, concentratiestoornissen of je wordt erg chagrijnig.
Helaas is insulineresistentie niet 1, 2, 3 op te lossen, maar met goede voeding en leefstijl is hier wel veel aan te doen! Daar gaan we straks verder op in.
Waar wordt PCOS door veroorzaakt?
Dan nog even de oorzaken van PCOS. Een mogelijke oorzaak is erfelijkheid. In sommige families komt het vaker voor dan in andere families. Daarnaast schijnt PCOS vooral voor te komen bij vrouwen met overgewicht. 80% van de vrouwen met PCOS heeft overgewicht. Vrouwen die aanleg hebben voor PCOS, krijgen ook meer symptomen als ze aankomen in gewicht. Als je overgewicht hebt, is een gezonde leefstijl belangrijk. Bij PCOS en bijzonder in het geval van een zwangerschapswens is afvallen en een gezond gewicht bereiken extra belangrijk.
Wat zijn de risico’s?
- Een van de meest voorkomende gevolgen van PCOS is het ontwikkelen van diabetes type 2. De kans om dit te krijgen is zeven keer zo hoog als bij vrouwen die geen PCOS hebben.
- Een hoge bloeddruk. Dit en diabetes kunnen allebei leiden tot hart- en vaatziekten, zoals aderverkalking.
- Een verhoogde kans op kanker van het baarmoederslijmvlies. Deze problemen hangen samen met overgewicht en een verminderde gevoeligheid voor insuline. Dan is er natuurlijk de vraag:
Wat kun je er zelf aan doen? (leefstijl)
- Daglicht en bioritme: Wanneer je bioritme uit balans is, is de kans op hormonale afwijkingen ook groter. Zorg voor voldoende daglicht, dit draagt bij aan een gezond dag- en nachtritme. Zie voor meer uitleg hierover de blog over het bioritme.
- Ontspanning: Zorg voor genoeg ontspanning, ook als je geen stress ervaart. Dat jij het niet ervaart, betekent niet dat je lichaam het ook niet ervaart. Een teveel of te weinig aan voeding of beweging kan voor je lichaam stress opleveren. Wees lief voor jezelf en je lichaam en neem dagelijks een momentje voor jezelf.
- De sauna: Ga regelmatig naar de sauna, dit is goed voor het ontgiften van je lichaam en het ontspant. Zorg er daarnaast voor dat je voldoende water drinkt.
Wat kun je er zelf aan doen? (voeding)
- Een gezond gewicht: Een gezond gewicht is belangrijk. Als je overgewicht hebt is het goed voor je om op een gezond gewicht te komen. De voordelen daarvan zijn dat het risico op diabetes afneemt, je menstruatiecyclus weer op gang kan komen en in het geval van een zwangerschap is het veiliger voor jou en je kindje en zorgt het voor minder complicaties. Aan een gezond gewicht kun je (makkelijk) iets doen! Voldoende beweging en een gezond voedingspatroon helpen hierbij. Voor persoonlijk advies kun je contact opnemen (Klik hier om naar het contactformulier te gaan).
- Intermittent fasting: Misschien heb je er wel eens van gehoord. Dit is een manier van eten die je kan helpen je insulinegevoeligheid te verbeteren. Het idee van intermittent fasting is dat je 8 uur per dag eet en 16 uur niet. Zo eet je bijvoorbeeld alle drie je maaltijden tussen 12:00 en 20:00. Het verschilt erg per persoon of dit eetpatroon bij je past. Wanneer je diabetes hebt, kan nuchter bewegen je mogelijk helpen. Je lichaam maakt dan voorraden op en gaat over op vetverbranding. Als je veel menstruatieklachten of stemmingswisselingen hebt, dan is het belangrijk om je lichaam de energie te geven die het nodig heeft. In alle gevallen geldt: kijk wat bij jouw lichaam past en doe waar je je goed bij voelt. Het is ook niet aan te raden om veel trek te krijgen, want dit kan weer voor stress zorgen.
- Producten weglaten uit het voedingspatroon: denk aan bewerkte producten als fastfood, voorverpakt eten etc. Ook producten met veel suiker als snoep, frisdrank, ontbijtgranen en fruitsappen kun je beter mijden. Net als snelle koolhydraten, deze worden snel omgezet in suiker: witte pasta, wit brood, witte rijst, gefrituurde producten. Daarnaast wordt afgeraden om veel zuivelproducten te nemen zoals melk, kaas en yoghurt. Neem hiervan liever een plantaardige variant, zoals havermelk of haveryoghurt. Ook gluten werken voor sommige mensen niet goed, deze zitten vooral in pasta, brood, bier, sausjes en crackers. En last but not least: vermijd bewerkte vleesproducten zoals vleeswaren. Uit onderzoek is naar voren gekomen dat deze zeer waarschijnlijk kankerverwekkend zijn en deze bevatten daarnaast vaak ook veel chemische stoffen, zout en verzadigd vet.
- Lijnzaad: in lijnzaad zit een eiwit dat zorgt voor de verhoging van SHBG. Dit is een transporteiwit wat mannelijke hormonen bindt. Op deze manier verminderd het gehalte mannelijk hormoon (testosteron) en kun je minder last krijgen van klachten die daarmee te maken hebben (acne, beharing, kaalheid). Uit onderzoek is een positief effect te zien bij PCOS door dagelijks 2 eetlepels vers gemalen lijnzaad toe te voegen aan je eetpatroon.
- Specifieke vezels: De fructo-oligosacchariden beïnvloeden de samenstelling van de darmbacteriën op een positieve manier. Deze vezels vind je vooral in knoflook, ui, asperge, banaan, artichoke en witlof. De makkelijkste manier om deze binnen te krijgen is lekker elke dag een uitje en knoflook door je avondmaaltijd te wokken! Eet ook de andere producten, variatie is always the key.
- Omega 3: Omega 3 kan vrouwen met PCOS verschillende gezondheidsvoordelen geven, zoals afname van hyperinsulinemie, afname van ontstekingen en afname van depressieve gevoelens. Ook zijn omega 3 vetzuren belangrijk bij de vorming van prostaglandines, dit zijn stoffen die nodig zijn voor de productie van hormonen. Het is dus belangrijk om omega 3 voldoende binnen te krijgen, enerzijds via voeding en anderzijds via suppletie. In de voeding zit omega 3 vooral in vette vis zoals zalm, haring of makreel. In plantaardige vorm is omega 3 te vinden in lijnzaad(olie) en walnoten.
Wat kun je er zelf aan doen? (Supplementen)
- Ook supplementen kunnen je helpen je fitter te voelen en je klachten te verminderen. Een persoonlijk advies is hierbij belangrijk. Wil je dit advies, heb je nog vragen of heb je een steuntje in je rug nodig? Vul dan het intakeformulier op de website in, dan kunnen we samen kijken wat we kunnen doen :).
Soms helpen en goede leefstijl en een goed voedingspatroon niet voldoende en is het verstandig om ook nog medicijnen te slikken. Neem hiervoor contact op met je huisarts.
Bronnen
– https://www.degynaecoloog.nl/onderwerpen/pcos-polycysteus-ovarium-syndroom/
– https://www.diabetesfonds.nl/over-diabetes/diabetes-in-het-algemeen/insulineresistentie
– Boek: Hormoonbalans voor vrouwen